علت زود پریود شدن دختر میتواند به خاطره موضوعات مختلفی باشد، از تغییرات طبیعی هورمونی در دوران بلوغ، پرمنوپاز یا استفاده از داروهای هورمونی گرفته تا عوامل محیطی مثل استرس، بیخوابی، ورزش شدید، رژیمهای غذایی سخت یا نوسان وزن. گاهی بیماریهایی مانند سندرم تخمدان پلیکیستیک، اندومتریوز، دیابت کنترل نشده، اختلالات تیروئید و عفونتهای مقاربتی نیز باعث پریود زودرس میشوند. بیشتر این موارد قابل درماناند و سبک زندگی سالم، خواب کافی، تغذیۀ مناسب و پیگیری پزشکی در صورت نیاز، به تنظیم چرخه قاعدگی کمک میکنند.
چند روز زودتر پریود شدن طبیعی است؟
زودتر پریود شدن تا حدود ۳ تا ۷ روز در هر چرخه قاعدگی معمولاً طبیعی ست. چرخه قاعدگی طبیعی بین ۲۱ تا ۳۵ روز است و تغییرات جزئی در زمان پریود ممکن است به دلیل استرس زیاد، تعییر ناگهانی در رژیم غذایی، ورزش سخت، تغییرات هورمونی یا حتی سفر و تغییرات آب و هوایی رخ دهد.
اما اگر پریود شدن بیش از ۷ روز زودتر یا به طور مکرر و نامنظم اتفاق میافتد، بهتر است برای بررسی دقیقتر به پزشک مراجعه شود.
دلیل زود پریود شدن چیست؟
چه عواملی باعث پریود زودرس میشود؟ وقتی پریودتان بیهوا جلو میزند و مثلاً بهجای بیست و هشتم ماه، روز بیستودوم سروکلهاش پیدا میشود، ذهن شروع میکند به سؤال باران کردن خود: «یعنی هورمونهای بدنم قاطی کردهاند؟» یا «شاید این همه استرس کار خودش را کرده است!».
این بار قرار نیست وارد اصطلاحات پزشکی ترسناک شویم، بلکه قرار است خیلی ساده علت زود زود پریود شدن را توضیح بدهیم تا ببینید چه چیزهایی از بلوغ زودرس گرفته تا کمخوابی شبانه، میتوانند چرخه قاعدگی را کوتاه کنند، چه وقتها باید بیخیال نگرانی شد و چه زمانی حتماً باید سراغ متخصص رفت.
زود پریود شدن میتواند نشانه اختلال هورمونی، استرس، مشکلات تیروئید، یا نزدیک شدن به یائسگی باشد. گاهی هم به دلیل کیست یا تخمکگذاری زودهنگام رخ میدهد و اگر تکرار شود، نیاز به بررسی پزشک دارد.
چه چیزی باعث جلو افتادن پریود میشود؟
اگر تا پایان همراه باشید، یک دید ۳۶۰ درجه به دست میآورید و دفعه بعد که پریودتان غافلگیرتان کرد، میدانید آرام بمانید یا وقت ویزیت دکتر بگیرید.
تغییرات هورمونی طبیعی
مهمترین عامل در انواع علت زود پریود شدن دختر، تغییرات هورمونی بدن زنان است. بدنِ ما با فرمانهای دقیق هورمونی کار میکند. استروژن و پروژسترون دو بازیکن اصلی در این چرخه فرمان هورمونی هستند که زمانِ تخمکگذاری و ریزش دیوارۀ رحم را تعیین میکنند. هر عاملِ برهمزنندۀ تعادل این دو، مثل موجی در حوضچۀ هورمونها، میتواند چرخه پریود را کوتاه یا بلند کند. در بیشتر موارد، اختلالهای هورمونی طبیعی در دو دورۀ خاص زندگی پررنگتر میشوند.
بلوغ زودرس یک علت زود پریود شدن دختر
آیا شده تا به حال از خود بپرسید که چرا زود به زود پریود میشم؟ اگر علائم بلوغ (جوش، رشد پستانها، موی زائد) پیشاز ۸ سالگی شروع شود، ممکن است تخمدانها زودتر از موعد فعال شوند. ترشح زودهنگام گنادوتروپینها FSH و LH، تخمکگذاری را جلو میاندازد و خونریزی ماهانه، بهجای چرخۀ ۲۸روزۀ «کلاسیک»، شاید هر ۲۰ یا ۲۱ روز رخ بدهد. بیشتر دخترها پساز یکی دو سال با تثبیت هورمونی، چرخۀ منظمتری پیدا میکنند. زیر نظر داشتن وزن، تغذیۀ متعادل و آرامسازی استرس میتواند به کوتاهترشدن این دورۀ گذار و رفع این علت زود پریود شدن دختر کمک کند.
پرمنوپاز (پیشیائسگی) و تأثیر آن بر شروع زودرس قاعدگی
در حوالی دهۀ چهل زندگی، سطح استروژن و پروژسترون مانند موجی پُرنوسان بالا و پایین میرود؛ گاهی تخمکگذاری اصلاً رخ نمیدهد و گاهی خیلی زودتر از قبل است؛ اما نتیجۀ این امر چیست؟ خونریزی میتواند دو هفته پس از پریود قبلی سر برسد یا بالعکس برای ماهها ناپدید شود. مصرف کم دوز قرص ضدبارداری یا پروژستین دورهای به کنترل این نوسانها کمک میکند.
ورزش شدید و تأثیر کالریسوزی بالا بر قاعدگی
ورزشهای استقامتی طولانیمدت مثل ماراتن یا جلسات کراسفیت که ذخیرۀ چربی بدن را بشدت کم میکنند، میتوانند هیپوتالاموس را فریب بدهند که «منابع کافی برای بارداری وجود ندارد». سپس بدن برای صرفهجویی، تخمکگذاری را جلو میاندازد یا حتی متوقف میکند. نتیجۀ این امر ممکن است پریود زودرس، خونریزی بسیار کم رنگ یا آمنوره (قطع کامل خونریزی) باشد. بالانس بین مصرف پروتئین و کربوهیدراتهای پیچیده و استفاده از میانوعدههای انرژیزا پساز تمرین، چرخه را به حالت طبیعی برمیگرداند.
نوسان های وزن (رژیمهای سخت یا چاقی)
چربیِ بیشازحد، تبدیل آندروژنها به استروژن را در بافت چربی افزایش میدهد و تخمدانها را به تولید فولیکولهای بیکیفیت وامیدارد؛ ازسویی رژیمهای سخت با کمبود چربی سالم، استروژن را به حداقل ممکن میرسانند. هر دو سناریو بهعنوان یک علت زودتر پریود شدن، این چرخه را کوتاه میکنند. راهکار پریود شدن زودتر از موعد، کاهش یا افزایش وزن بهصورت تدریجی (کمتر از نیم کیلو در هفته) و رصد شاخص تودۀ بدنی است.
استرس روانی و هورمونی که چرخه قاعدگی را مختل میکند
کورتیزول بالا، ترموستات هورمونهای جنسی را میسوزاند! فرقی نمیکند یک آزمون مهم مثل کنکور داشته باشید یا غم ازدستدادن یک عزیز یا یک پروژۀ سنگین کاری باشد؛ در تمام این شرایط، هیپوفیز پیام «وضعیت اضطراری» میفرستد و چرخه ممکن است ۱۰ روز زودتر آغاز شود. خوشبختانه برای رفع پریود شدن زود به زود، باید بدانید که مدیتیشن، یوگا، ویتامین B کمپلکس و خواب کافی، کورتیزول را پایین میآورند.
تغییر شیفت کاری یا جابهجایی زمانی (Jet Lag)
مطالعات بر روی پرستاران خانم با شیفتچرخشی در بیمارستانها نشان داده است که جابهجایی متناوب روز و شب، ملاتونین را مختل میکند. ملاتونین علاوهبر خواب بر آزادسازی GnRH (هورمون آزادکنندۀ گنادوتروپین) اثر دارد؛ بههمیندلیل سفرهای قارهای یا شیفت شبِ طولانی میتواند پریود را یک هفته جلو بیندازد. ملاتونین در قالب مکمل زیر نظر پزشک، عینک فیلتر نور آبی و تنظیم تدریجی شیفتها برای رفع این علت پریود شدن زودتر از موعد کمککننده است.
اختلال در الگوی خواب و رابطۀ ملاتونین با هورمونهای جنسی
کاهش خواب عمیق یا قطع و وصلی خواب (بهویژه کمتر از شش ساعت در شب)، سطح LH را پایین و FSH را بالا میبرد؛ ترکیبی که به کوتاهشدن فاز فولیکولی منجر میشود. داشتن یک «مراسم قبل خواب» ثابت (خواندن کتاب کاغذی، دوش آب گرم) و دوری از کافئین پساز ظهر، ملاتونین طبیعی بدن را احیا میکند و چرخه قاعدگی را منظم میسازد.
داروها و روش های ضدبارداری
قرصها و ابزارهایی که برای درمان یا پیشگیری میخوریم یا میکاریم، اغلب دستکاری هورمون به حساب میآیند و بنابراین چرخۀ قاعدگی را هدف میگیرند.
– داروهای رقیقکنندۀ خون (آنتیکوآگولانتها)
وارفارین و هپارین سرعت تخریب آندومتر را بالا میبرند؛ پس ممکن است چند روز زودتر و البته بسیار پرخونتر وارد دوره پریود شوید. پزشک معمولاً با تنظیم دوز یا افزودن مکمل آهن این مشکل را رفع میکند.
– قرصهای ضدبارداری و قرصهای اورژانسی (EC)
قرصهای ترکیبی اگر وسط چرخه شروع شوند، میتوانند خونریزی «Breakthrough» را زودتر ایجاد کنند. قرص اورژانسی که دوز بالای لوونورژسترول است در همان ماه باعث پریود زودرسِ کوتاهمدت میشود. اگر از قرصهای هورمونی استفاده میکنید، همراه داشتن نوار بهداشتی، خیال شما را از بابت مدیریت خونریزی های غیرمنتظره راحت میکند.
– آییودی و تزریقهای پروژستین
IUD مسی بهدلیل التهاب ملایمِ رحم معمولاً خونریزی را در سه ماه اول جلو میاندازد. تزریق دپوپروورا هم در برخی زنان چرخه را کوتاه میکند. صبرِ سه تا شش ماهه برای سازگاری بدن یا تعویض روشِ ضدبارداری، نسخههای معمول برای رفع این مشکل هستند.
بیماریها و اختلالات زمینهای
گاهی زنگ خطرِ «خونریزی زودتر از موعد قاعدگی» ما را به یک عیبِ پنهانی در بدنمان رهنمون میکند که باید آن را جدی بگیریم.
– سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
طبق گفته وبسایت tampax.co.uk:
It is a disease that causes hormonal changes in the female body, resulting in a number of symptoms. These include irregular menstrual cycles. In addition to this, it can cause scanty bleeding or heavy bleeding, severe premenstrual syndrome, and ovulation disorders.
این بیماری موجب تغییرات هورمونی در بدن زنان و درنتیجه باعث بروز مجموعهای از علائم میشود. از جمله این علائم میتوان به چرخههای قاعدگی نامنظم اشاره کرد. علاوهبراین، ممکن است باعث خونریزی کم یا شدید، سندرم پیشاز قاعدگی شدید (PMS) و اختلال در تخمکگذاری شود.
در واقع در این بیماری، افزایش آندروژن، تخمدان را پر از فولیکولهای نارس میکند و بنابراین چرخه قاعدگی ممکن است یکبار ۱۸ روزه و بار بعد ۴۵ روزه باشد. متفورمین، کاهش وزن و مایواینوزیتول به بازگشت چرخۀ ۲۸ روزه و رفع مشکل زود پریود شدن کمک میکنند.
– اندومتریوز و خونریزی بین پریودها
بافت اندومتر بیرون از رحم هر ماه تحت فرمان استروژن خونریزی میکند و بنابراین، لکهبینی یا خونریزی شبیه پریود زودرس ایجاد میشود. داروهای ضدالتهاب و جراحی لاپاروسکوپی گزینههای اصلی درمان این مشکلاند.
– دیابت کنترلنشده و تأثیر گلوکز خون
قندِ بالا رگهای رحم را شکننده میکند و ممکن است خونریزی زودتر آغاز شود. کنترل دقیق قند با رژیم و انسولین، چرخۀ منظم را برمیگرداند.
– اختلالات تیروئید (پرکاری/کمکاری)
پرکاری تیروئید، متابولیسم را سرعت میدهد و فاز فولیکولی را کوتاه میکند؛ بهشکل برعکس، کمکاری تیروئید دوره قاعدگی را طولانی میکند؛ ولی خونریزی ناشی از آن ممکن است یه شکل دو قلو (ابتدا لک، سپس پریود) به نظر برسد. تنظیم هورمون تیروئید اغلب این مشکل را حل میکند.
– عفونتهای مقاربتی و التهاب دهانۀ رحم
کلامیدیا یا گونوره ممکن است به لایۀ اندومتر آسیب بزنند و خونریزی پیشاز موعد پدید آورند. برای حل این مشکل، استفاده از آنتیبیوتیک مناسب و درمان عفونتهای مقاربتی شریک جنسی ضرورت دارد تا چرخه پریود شما به روال طبیعی برگردد.
کی به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر زنها یک تا دو پریود زودرس مشکلساز نیست؛ اما اگر چرخه همیشه کمتر از ۲۱ روز است، خونریزی آنقدر شدید است که هر دو ساعت یک پدِ بالدار ضخیم خیس میشود یا درد لگن تیز و مقاوم به مُسکن دارید، حتماً باید به متخصص زنان مراجعه کنید. همچنین، لکهبینیهای مکرر پساز مقاربت و خونریزی با تب یا ترشح بدبو از نشانههای ارزیابی فوریاند.
در این ویدئو دکتر داوود، متخصص طب سنتی، دلیل پریودی زود هنگام را شفاف توضیح داده اند که دیدنش خالی از لطف نیست:
سخن پایانی
پریود زودتر از موعد بیشترِ اوقات نتیجۀ نوسانهای هورمونی طبیعی یا تغییرات سبک زندگی است و با تعدیل ورزش، تغذیه و استرس تنظیم میشود. با این حال، بیماریهای زمینهای از PCOS تا اختلال تیروئید نیز میتوانند پشت پرده زود پریود شدن باشند. رصد چرخه قاعدگی با اپلیکیشن پریود، مصرف مکمل مناسب و همراه داشتن یک کاپ قاعدگی یا نوار بهداشتی (هر دو در فروشگاه گروچا موجود هستند) شما را برای هر اتفاقی آماده نگه میدارد. به بدن خود گوش کنید؛ اگر نشانههای هشدار دیدید، پزشک متخصص بهترین همقدم در این مسیر است.
سوالات متداول
پریود زودرس چند «زود» محسوب میشود؟
اگر فواصل چرخه بهطور ثابت کمتر از ۲۱ روز باشد یا دستکم سه دورۀ پشت سر هم، پنج روز یا بیشتر جلو بیفتد، پریودتان «زودرس» تلقی میشود و نیاز به ارزیابی دارد.
آیا زود پریود شدن نشانه حاملگی است؟
خیر؛ خونریزی در بارداری معمولاً لکهبینی لانهگزینی است که سبک و کوتاه است. پریود واقعی همراه با ریزش کامل اندومتر است و بارداری را منتفی میکند.
تفاوت پریود زودرس با لکهبینی لانهگزینی چیست؟
لکهگزینی حجم کمی دارد، رنگش معمولاً قهوهای تیره است و درد ندارد، درحالیکه پریود هرچند زودرس، حداقل دو روز جریان خون قرمز روشن دارد و ممکن است با گرفتگی عضلات و درد همراه باشد.
چگونه بین پریود زودرس و سقط جنین تمایز قائل شویم؟
سقط اغلب با لختههای بافتی، درد کمر تیرکشنده و افت ناگهانی علائم بارداری (مثل تهوع) همراه است. تست بارداری مثبت و سونوگرافی میتواند این تشخیص را قطعی کند.
علت زود زود پریود شدن چیست؟
دلایل زود پریود شدن میتواند ناشی از تغییرات هورمونی طبیعی مانند بلوغ زودرس یا پرمنوپاز ، عوامل محیطی مانند استرس، بیخوابی، ورزش شدید، رژیمهای غذایی سخت یا نوسان وزن، مصرف داروهای هورمونی و مانند قرصهای ضدبارداری یا آییودی باشد.
علت زود پریود شدن دختر چیست؟
بلوغ زودرس می تواند یک علت زود پریود شدن دختر باشد.
چه عواملی باعث پریود زودرس میشود؟
اختلالات هورمونی مثل کمکاری تیروئید و افزایش استروژن، استرس شدید، کاهش یا افزایش ناگهانی وزن، ورزش سنگین، مصرف داروهای خاص و نزدیک شدن به یائسگی از عوامل پریود زودرس هستند. گاهی عفونت رحم یا کیست تخمدان نیز میتواند باعث کوتاه شدن چرخه قاعدگی شود.
آیا فشار عصبی باعث پریود میشود؟
بله، استرس و فشار عصبی با افزایش کورتیزول میتواند تخمکگذاری را جلو بیندازد یا چرخه را کوتاه کند و منجر به پریود زودرس شود.
ده روز زودتر پریود شدن نشانه چیست؟
ده روز زودتر پریود شدن میتواند نشانهای از اختلال در تعادل هورمونها (مانند استروژن و پروژسترون)، استرس زیاد و تغییرات ناگهانی وزن یا رژیم غذایی باشد. اگر این اتفاق بیش از یک یا دو بار تکرار شود، بهتر است برای بررسی دقیق تر به پزشک مراجعه کنید.
یک هفته زودتر پریود شدن نشانه چیست؟
یک هفته زودتر پریود شدن معمولاً ناشی از نوسانات طبیعی هورمونی، استرس زیاد، کاهش یا افزایش وزن شدید، ورزش سنگین یا رژیم غذایی جدید، مصرف یا قطع داروهای هورمونی، بلوغ زودرس در نوجوانان یا پرمنوپاز در زنان بالای ۴۰ سال می باشد.
